Mentanarsøgulig falsan

Mitt í tí alspentu ósemjuni millum ísraelar og palestinensar er ein minni ósemja, sum hevur nóg mikið av spreingievni í sær, so hon fer at bera av fleiri ferðir. Her verður hugsað um tann umfatandi útgrevstur, umbygging og oyðilegging, sum uttan eftirlit fer fram á Tempulplássinum í Jerúsalem.

Hesin útgrevstur er farin fram síðan á heysti 1999 undir leiðslu av muslimska ráðnum við ábyrgd fyri Tempulplássinum. Ráðið nevnist Waqf. Hetta hevur ført við sær, at tað í onkrum stórum, gomlum rúmum undir Tempulplássinum er bygd ein moska undir jørð. Henda moska hevur rúm fyri 10.000 biðjandi muslimum, og ein stórfingin uppgongd er útgrivin frá hesi nýggju moskuni.

Hesin útgrevstur hevur ført við sær, at virðismikið fornfrøðiligt tilfar, sum higartil hevur ligið órørt undir Tempulplássinum, nú er burturbeint uttan á nakran hátt at hava verið undir fornfrøðiligum eftirliti, og eingin hevur havt atgongd til hetta tilfar.

Síðan útgrevsturin byrjaði, hava eingir uttan muslimar havt atgongd til Tempulplássið, og hetta forboð fer helst at standa við. Alt tilfarið, sum er burturflutt, er koyrt til Gaza-geiran á eitt øki, sum ikki er atkomuligt. Tað vil siga, at tilfar, sum var her, og hvørki er fornfrøðiliga ella søguliga kannað, og sum sambært frásøgn frá sjónarváttum rúmar lutum frá tíðini eftir Dávid og Sálomon og fram til islamiska tíð (tað er tíðin frá umleið 800 f. Kr. til 670 e. Kr.) er alt farið fyri skeyti.

Einstakir lutir koma fram í fornlutahandlum í umráðnum – kortini kann hetta ikki á nakran hátt nýtast til at endurskapa søguna á staðnum. Við tað, at byggingin av hesi mosku undir jørð er farin fram, uttan at byggileiðslan hevur havt tað neyðuga skilið fyri, hvussu slík bygging undir jørð eigur at fara fram, og nýinnrætting gerast í stórum rúmum undir jørð, eru so við og við uppstaðin álvarslig brek.

Spennandi vitjan av messianskum jøda

7. – 13. februar 2012 vitjar messianski jødin Avi Snyder í Føroyum. Avi stendur á odda fyri arbeiðinum hjá ‘Jews for Jesus’ í Evropa

Avi er skemtingarsamur og lættur at lurta eftir, men hann hevur eisini ein greiðan boðskap um týdningin at bera gleðiboðskapin víðari til okkara næsta – og eisini til jødar.

Avi er amerikanskur jødi. Hann hevur búð fleiri ár í Ukreina, har hann starvaðist at bera jødum gleðiboðskapin um Jesus. Seinni flutti hann til Týsklands, har hann hevur virkað millum teir mongu jødarnar, ið búgva har, at boða teimum evangeliið.

Nú er Avi júst fluttur til Ungarn, har tað eisini búgva nógvir jødar. Í Ungarn skal hann byggja upp arbeiðið hjá ‘Jews for Jesus’ at bera jødunum har gleðiboðskapin.

Ísraelsmissiónin fegnast, at tað hevur eydnast at fingið leiðaran fyri arbeiðið hjá ‘Jews for Jesus’ í Evropa til Føroya at boða Guds orð og at greiða frá støðuni hjá jødum í Evropa og aðrastaðni kring heimin.

Skrá er ikki løgd enn fyri vitjanina, men hon verður kunngjørd seinni. Fylg eisini við á heimasíðini www.israel.fo.

Leiklutur Ísraels nú og í endatíðini

Hvat sigur Guds orð og hvat siga tíðartekini?

Er tað nakað menn kunnu gerast ósamdir um og hava ymiskar meiningar um, so er tað júst hetta evnið: Hvønn leiklut Ísreal hevur og kemur at hava í Guds frelsuætlan.

Meiningarnar er sum sagt ógvuliga ymiskar. Tulkingarnar av Skriftini hesum viðvíkjandi eru eisini ógvuliga ymiskar. Summi meina at Ísrael er og verður eitt knútapunkt og ein brennidepil í Guds frelsuætlan. Onnur siga, at tað er liðugt við Ísrael og tey sammeta bæði landið og fólkið við eitthvørt annað land og fólkasløg.

Tað mest vanliga er, at pinsavongurin er tann sum er mest víttgangandi viðv. Ísrael og meta tey at Ísrael sum land og fólk hevur sera stóran týdning í Guds frelsuætlan.

Hin vongurin, tey meira hóligu í kirkjulandslagnum, eru meira varin hesum viðvíkjandi. Og har finnast, sum áður sagt, eisini tey sum siga, at Ísrael hevur als ongan týdning longur í Guds frelsuætlan, hvørki nú ella í endatíðini.

Og so eru tað sjálvandi øll hini, og tey eru mong, sum liggja nøkunlunda á miðjuni viðv. sjónarmiðinum um Ísrael og sum kanska eru meira varin hesum viðvíkjandi, tí at hetta er ikki so einfalt og er knýtt at nógvum og sterkum kenslum hjá okkum menniskjum.

Eftir at hava lisið 10-tals bøkur og 100-tals blaðgreinar v.m. um evnið, eri eg vorðin meira varin hesum viðvíkjandi, so hvørt árini ganga, og liggi kanska høgrumegin miðjuna í sjónarmiðinum um leiklut Ísraels í Guds frelsuætlan. Og tað er sjálvandi útfrá hesum sjónarmiði eg læri tað eg læri.

Og eg skal leggja afturat, at eg, umframt Skriftina, sjálvsagt havi nýtt ymiskar keldur til hendan fyrilesturin, bæði bøkur og blaðgreinar úr grannalondum okkara.

Hví máttu 6 mill. Jødar doyggja ein ræðuligan deyða í Holocaust undir seinna heimsbardaga? Var tað veruliga við í Guds frelsuætlan og hvar stendur tað í Skriftini? Ja, slíkar spurningar møta vit mangan. Men hvat er svarið og hvat er tað rætta svarið uppá, at næstan 1/3 av øllum heimsins jødum tá á døgum vórðu dripnir fyri bara gott 60 árum síðani.

Og bara 3 ár eftir, at Hitler tók seg sjálvan av døgum, og eftir at hitt sokallaða triðja ríkið fall í grús, verður ein nýggjur og nýmótans státur settur á stovn mitt í tí árábiska heiminum í Miðeystri við navninum Ísrael.
Hvat er alt hetta? Er hetta ein liður i Guds ófatuligu frelsuætlan, ella er hetta bert tilvildin sum ræður, at eftir at 1/3 av einum fólki er dripin, so fáa tey sítt egna land – mitt í tí muslimska brennidepinum.

Sjálvur trúgvi eg, at hetta er ein liður í Guds ófatuligu altumfatandi frelsuætlan. Og henda frelsuætlan umfatar eisini landið og fólkið Ísrael.

Tí at Gud hevur frá tíðarinnar morni útvalt Ísrael og nýtt Ísrael sum sítt amboð her á jørð – bæði til gott og ilt. Bæði til at ugga og troysta, men eisini til at tykta.

Ísrael hevur altíð verið Guds forlongdi armur til menniskjaættina. Tey vóru útvald av Gudi til hesa tænastuna. Tey fingu við Ábrahami eitt heilagt kall frá hinum almáttuga Gudi sum ein liður í hansara frelsuætlan.

Og tað er teimum, t.v.s. Ísraelsfólki, at “sonarætturin tilhoyrir og dýrdin og sáttmálarnir og lóggávan og gudstænastan og fyrijáttanirnar, sum fedrarnir hoyra til og sum Kristus er komin av eftir holdinum, hann sum er Guð yvir øllum lutum, hálovaður allar ævir. (Róm 9,4-5)

Vit vita, av tí at skrivað stendur í 5. Mós. 7,6-8, at hetta fólkið var útvalt og halgað av Gudi millum øll onnur fólkasløg, til at vera Guds ognarfólk á jørðini. Ikki tí at tey vóru størri ella øðrvísi enn onur fólkasløg, heldur tvørturímóti, men tí at Harrin elskaði tey og tí at hann vildi halda eiðin, ið hann hevði svorið fedrum teirra.

Tey vóru, sagt við øðrum orðum, úvald av Guds óskiljandi náði.

Og í Jes. 43,10-11 lesa vit um, hvat tey vóru útvald til mitt í einum heimi av avgudum og avgudadýrkan: “Men tit eru vitni míni, sigur Harrin, tænari mín, sum eg havi útvalt, at tit skulu vita tað og trúgva á meg og skilja, at tað er eina eg; undan mær er eingin gud vorðin til, og eftir meg kemur eingin. (Jes 43,10)

Kall og uppgáva Ísrael var at vera vitni her á jørð. Tey vóru útvald at taka ímóti tí Heilagu Skriftini og bera hana víðari til onnur fólkasløg. Paulus sigur í Róm. 3,2, at Gud orð er litið teimum til. Tað vil siga, at tey hava fingið tað at umsita og bera víðari. Og sum umsitarar av Guds orði, so høvdu tey ávísar fyrimunir, meinar Paulus í 3,1.

Og frá hesum fólkið skuldi Messias koma eftir holdinum: “Eg skal gera teg til mikla tjóð og vælsigna teg, so at tú verður navnframur og til signingar. Ja, tey, ið vælsigna teg, man eg vælsigna, og tey, ið biðja ilt fyri tær, skal eg banna; allar ættir jarðarinnar skulu fáa signing av tær.” (1Mós 12,2-4)

Legg til merkis, at vit lósu, at frá tær (Ísrael) skulu allar ættir fáa signing. Ella sagt á annan hátt, so skal Gud vælsigna (frelsa) mannaheimin við ella ígjøgnum sítt útvalda Ísrael við einborna syni sínum Jesus Messiasi, sum eisini var borin í heim gjøgnum Ísrael.

Paulus útleggur hetta soleiðis í Gal.3,16: “Men nú vórðu fyrijáttanirnar givnar Ábrahami og avkomi hansara; — tað stendur ikki »og avkomum«, sum vóru tað fleiri, men »og avkomi tínum,« líkasum tá ið um ein er at tala, og tað er Kristus.”

Og vit kunnu lesa víðari um, hvussu Gud útvaldi av Ísraels húsi, eina ætt, Dávids ætt. (2. Sám.7,12-14)
Vert er at leggja merki til, at sáttmálin Gud gjørdi við Ábraham, er grundfestur við eiði og ein ævigt galdandi sáttmáli. Og tað kann tí eingin ivi vera um, at hesin sáttmáli tryggjar jødafólkinum ævinligt krav til Kánaansland.

Meira enn tíggju ferðir verður sjálvt landið nevnt í lyftunum, sum Harrin gav Ábrahami. (1. Mós.12,7-8 o.fl.)
Og hesin sáttmálin við Ísrael varð líkasum staðfestur av Mósesi og endurtikin av profetunum. Sálmaskaldini játtaðu hann eisini fleiri ferðir. Eisini Jesus staðfesti sjálvur sáttmálan í Matt. 19,28, og Paulus nevnir hann eisini í Róm. 9 – 11.

Ikki tí, Ísrael hevur fleiri ferðir roynt at sleppa sær undan útveljingini, men Gud heldur teimum fast. (Ez. 20,32f)

At Harrin heldur fast við útveljing Ísraels, er tann berandi tankin í Rómverjabrævinum kap. 9 – 11.

“Hevur Gud rikið fólk sítt (Ísrael) frá sær? Á ongum sinnið!” undirstrikar Paulus ápostul í Róm.11,1.
At sáttmálin við Ísrael sum land og fólk er ævigt galdandi, fáa vit eisini staðfest týðuliga og greitt í Sálmi 105,8-11: “Um ævir hann minnist sáttmála sín, gjøgnum túsund ættir tað orðið hann gav; orðið, hann Ábrahami gav, og eið sín til Ísaks, ið hann setti sum samtykt fyri Jákup, sum eina æviga sáttargerð fyri Ísrael, í tí hann segði: »Kánáans land eg geva tær vil, tykkum sum arvalut.”

Paulus sigur: “Viðvíkjandi gleðiboðskapinum eru teir fíggindar fyri tykkara skuld; men viðvíkjandi útveljingini eru teir elskaðir fyri fedranna skuld; tí at Guð iðrar seg ikki um náðigávur sínar og kallan sína. (Róm 11,28-29)

Guds sáttmáli við Ísrael og kristnu kirkjuna er bygdur á Guds ríku lyftir og náði, og ikki á hvat vit kunnu gera ella ikki gera.

Ísrael í GT og kirkjan í NT eru bæði undir náðini. Saman eru vit Guds familja, tey trúfastu av Ísraels húsi og tey útvaldu frá øllum tjóðum og fólkasløgum.

“Tí at við honum hava báðir partar í einum anda atgongd til faðirin.” (Ef.2,18)

Niðurstøðan er sostatt, at Ísrael er Guds demonstratiónsfólk og Gud nýtir hetta fólkið sum eitt reiðskap í sínum hondum.

Frelsan kemur frá jødunum. Jesus Messias var jødi eftir holdinum. Ápostlarnir vóru jødar. Kirkjuligu røtur okkara eru jødiskar. Hin Heilaga Skriftin er jødiskar skriftir o.s.fr.

Við hesum havi eg roynt at undirstrika og vísa á, at Ísrael hevur havt ein stóran leiklut í Guds frelsuætlan. Tí vóru tey útvald, sum amboð í Guds hondum, at bera frelsuboðskapin til øll heimsins fólkasløg.

Við støði í hesum eg frammanundan havi sagt, ætli eg nú at siga nakað um leiklut Ísraels, nú og í endatíðini.
Ísrael er eitt endatíðartekin og gudfrøðingar og kirkjurnar víða um heimin verða meira og meira varugar við hetta sum árini ganga.

Eftir at hava verið ígjøgnum 2000 ára líðingarsøgu, sum toppaði undir seinna heimsbardaga við heimsins stórsta og óhugnaligasta fólkamorði, tá ið uml. 6 mill. Jødar vórðu tiknir av døgum, var longsul jødanna eftir einum heimlandi til veruleika og teir vendu aftur til heimlandið eftir uml. 2000 ár í útlegd.

Gud er ein almáttugur Gud og Gud ger eftir vilja sínum, óansæð havat menniskjan sigur og ger. Hósea 3,4-5: »Langa tíð skalt tú sita mær einsamøll; tú skalt ikki sleppa at horast og ikki tilhoyra nøkrum manni; heldur ikki eg skal koma inn til tín.« Tí at langa tíð skulu Ísraelsmenn sita uttan kong og uttan høvdinga, uttan sláturoffur og uttan steinsúlur, uttan akul og uttan húsgudar. Síðan munnu Ísraelsmenn snúgvast við og leita til Harrans, Guðs síns, og Dávids, kongs síns, og teir munnu á síðstu døgum koma skelvandi til Harrans og til góðsku hans.”

Soleiðis profeteraði profeturin í tí 8. árhundraðinum fyri Kristus.

Og tað er vert at geva gætur, at tað hebraiska orðið fyri at snúgva við ella venda um, kann gott skiljast sum at umvenda seg til Harran og eisini at venda aftur til sítt gamla land.

Og tað er ein veruleiki, at í 1948 varð státurin Ísrael settur á stovn á ein undurfullan hátt og síðani tá eru 100-túsundtals jødar úr øllum heimsins londum komnir aftur til landið Ísrael.

Hetta er løgið, ógvuliga løgið og einki annað fólk hevur í nýggjari tíð fingið sítt egna land á síkan hátt. Og eingi fólkasløg eru flutt aftur til sítt egna land á slíkan hátt og í so stóran mun sum ísraelsfólk.

Og so er hetta kanska ikki so løgið kortini. Tí at veruleikin er tann, at allir teir ísraelsku profetarnir profeteraðu um hetta, og at øll heimsins lond skuldu undrast stórliga.

Hvør hevur hoyrt um tílíkt? Hvør hevur sæð slíkt? Verður nakað land í heimin borið eftir einum degi, ella verður nøkur tjóð fødd alt í einum? Men Zion hevur nú alt í einum havt verkir og føtt síni børn. Jes. 66,8 (Tit kunnu lesa: Jes. 66,5-14)

Orðið, sum kom til Jeremia frá Harranum soljóðandi: So sigur Harrin, Guð Ísraels: Skriva tær øll tey orð, sum eg havi talað til tín, í bók; tí sí, dagar munnu koma, sigur Harrin, tá ið eg vendi lagnu fólks míns, Ísraels og Júda, sigur Harrin, og føri tey heim aftur í landið, sum eg gav fedrum teirra, og lati tað ognast teimum. (Jer. 30,1-3)

Frelsan er altíð knýtt at einum landi – ikki sannheit. Vit tosa jú um hitt himmalska landið, at tað er okkara komandi land.

At vera eitt frelst fólk, er samstundis eisini at verða knýttur at einum lyfti um land.
Hygg, Ísrael er ein “typologi” ella eitt fyridømi fyri kirkjuna. Tað síggja vit m.a. í 1. Kor. 10.
Ísraelsfólk hoyrir heima í Ísraelslandi og onga aðrastaðni.
Guds fólk hoyrir heima í Guds ríki og onga aðra staðni.

Vit kunnu eisini síggja tað soleiðis, at forholdið til landlyftið er á ein hátt góð mynd av tí spenningi sum er millum Gud og menniskjuna. Antin er fólkið heima í landinum – ella er tað tað ikki.

Ísrael fekk lyftið frá Gudi um ævigt at eiga landið Ísrael, og soleiðis fer tað at verða. Landið er nú endurreist eftir drúgva útlegd og tey eru heima.

Á ein hátt verður landlyftið fyri bæði Ísrael og hini fólkasløgini uppfylt í Opinberingini 21:
Og eg sá ein nýggjan himmal og eina nýggja jørð….

Tá er menniskjaættin aftur har hon hoyrir heima, tí nýggju jørðini og tí nýggja Jerusalem.
Hitt endaliga heimið/landið fyri bæði ísraelsfólk og onnur fólkasløg er ikki hitt søguliga landið Ísrael, men hitt nýggja Jerúsalem á hini nýggju endurføddu jørðini.

Ikki bara landið/tjóðin skuldi endurreisast knappliga og skjótt. Sama skal gera seg galdandi við tí andaligu føðingini ella endurføðingini av Ísrael.

… eg eri Harrin og fremji tað í skundi, tá ið stundin til tess er komin. Jes 60,22

… og taki burtur eftir einum degi misgerð landsins. Zak 3,10

Eg trúgvi, at tað er Guds undurfulla verk, miskunn, náði og frelsuætlan, vit her eru vitni til. Eitt undur so stórt, at ein skal vera meira enn blindur, um ein ikki sær Guds fingur við í tí sum hendir við Ísrael.

Ápostlanir vóru eisini áhugaðir í endatíðarteknunum og spurdu Jesus. (Matt. 24,3) So tað er kanska ikki so løgið, at vit eisini hava áhuga í hesum.

Jesus sigur í Matt.24,8: at endatíðin er sum verkir. Áðrenn Jesus kemur aftur, skal Messiastíðin verða sum verkir.

Og eins og verkini hjá eini kvinnu, sum skal eiga, gerast sterkari og sterkari og styttri og styttri er ímillum verkini, soleiðis verður eisini í endatíðini – aðrenn Jesus kemur aftur.

Og endatíðartekini kunnu í høvuðsheitum býtast í 2 bólkar: tey positivu teknini sum vísa á Guds ríkis búning og gjøgnumbrot, og tey negativu teknini, sum vísa á, at avviklingin av hinum gamla tíðarskeiðinum stendur fyri durum.

Og hetta er galdandi bæði fyri náttúruna og menniskjuna.

Men tað mest sjónliga teknið, um at Gids ríkið er í nánd, og at Messiastíðin er byrjað, at umframt at Gud sendi sín Heilga Anda, so er eisini missiónin til øll fólkasløg byrjað. Og tað er eitt endatíðartekin.

Og vit vit vita øll, at gleðiboðskapurin skal boðast øllum fólkasløgum, áðrenn Jesus kemur aftur. Endin kemur ikki fyrr. (Matt.24,14) Hetta er Guds frelsuætlan.

Hetta er tí kallið hjá okkum kristnu, at kalla øll fólkasløg til umvending og trúgv á Jesus Kristus, og so kann endin koma.

Og fyri mær er tað púra greitt, at í øllum hesum – t.v.s. í Guds frelsuætlan, so hevur Ísrael sín stóra leiklut.
Jesus sjálvur var ótrúliga nógv upptikin av, at hasara egna fólk skuldi verða frelst: Eg eri ikki sendur út uttan til teir burturvilstu seyðirnar av Ísraels húsi. (Matt.15,24)

Hví segði Jesus tað, jú, tí at Gud hevur eina serstaka ætlan við Ísrael og at Ísrael skal hava ein serstakan leiklut í Guds frelsuætlan – nú og í endatíðini.

Jesus visti, at Gud vildi, at Ísrael skuldi verða bulurin á trænum í tí nýggju kirkjuni. Tað skuldi eingin nýggj kirkja spretta fram við einum nýggjum grundarlagi.

Nei, hin nýggja kirkjan skuldi spretta fram úr fólkinum Ísrael, og harfrá víðari….

Tað er nevnliga kontinuitetur millum báðar sáttmálarnar – hin nýggja og hin gamla.
Hin gamli sáttmálin hevur sína uppfylling í tí nýggja.

Jesu Krists meinigheit er krúnan á tí trænum, har hin ísraelska meingheitin er bulurin og rótin. Vit, heidningarnir, vit eru greinarnar.

Eg teljist millum teirra, sum trúgvi, at ein dag so skal Ísrael ganga fram sum hitt leiðandi kristinfólkið her á jørð.
Eg trúgvi, at eins og tað var á ápostlanna døgum, so skal hetta fólkið ganga undan við boðanini av evangeliinum. Róm.2,19.

Og eg trúgvi eisini, at fyrr ella seinni, og á ein ella annan hátt, so skal Ísrael verða eitt politiskt stórveldi í heims politiskum samanhangi.

Men tað er sera umráðandi at geva gætur, at Guds frelsuætlan, ella rættari sagt bjargingarætlan, er ein proses yvir eitt ómetaliga langt tíðarskeið.

Tá ið vit nú bara liva eitt stutt tíðarskeið, ja, so er vitan okkara ógvuliga avmarkað, og metanir okkara verða hareftir.

Men veruleikin er also tann, at Gud hevur útvalt eitt fólk og givið tí eitt land. (1.Mós.12,1-3 og 7).
Við útgangsstøði í hesum fólki skuldi signingin náa øll onnur fólkasløg, og soleiðis vildi Gud stovnseta sítt ríki her á jørð.

Fólkið og landið er plasera mitt í heimsins nalva. (Ez.38,12) Also tað staðið á jørðini, har Gud vildi knýta sína føðilinju. Tann kanalin sum hann vildi brúka til at boða gleðiboðini.

Herfrá skuldi ríkið Guds útbreiðast. Byrjast skuldi frá Jerúsalem. (Jes.2,3)
Og her í Zion hevur Harrin innsett sín konga (Sl.2,6)
Her skuldi hann koma fyrstu ferð (Mika 5,1) og aðru ferð Zak.14,4)
Her er Guds frelsusøguligi rampi. Her byrjar startskotið og her endar tað eisini.

Men fyri Guds frelsuætlan var hetta ikki nóg mikið, at útvelja eitt fólkaslag millum syndarar í einum syndugum heimi.

Tí letur hann seg føða í henda sama heim, sum konga og hin salvaða Messias.
Við hesum er Guds ríki í nánd (Mark.1,15) og tíðartekini eru vorðin sjónlig.

Men sum áður sagt, so eru meiningarnar um leiklut Ísraels í Guds frelsuætlan ógvuliga ymiskar – og ikki minst tá ið talan er um túsundársríkið.
Eg fari at nevna trý dømi, sum eru tey mest kendu:

Kirkjusøguliga modellið:
Jesu afturkoma
Jesu 1. koma        Túsundársríkið       Ríkið Antikrists              Hin nýggja jørðin
Hin stóri dómurin

Menningarmodellið:
Jesu afturkoma
Jesus 1. koma                        Túsundársríkið                          Hin nýggja jørðin
Hin stóri dómurin

Framtíðarmodellið:
Jesus 1. koma                          Jesus afturkoma
Antikriststíðin   Túsundársríkið   Hin nýggja jørðin
Hin stóri dómurin

Við hesum vil eg bara vísa á, hvussu ymiskir menn eru á málið – ikki bara viðv. Ísrael, men eisini viðv. túsundársríkinum, Jesu afturkomu, endatíðini o.s.fr.

Eg ætli mær ikki at fara inn í hetta evnið, tí at tað er sera sera umfatandi og er ein fyrilestur fyri seg.
Og tann brennandi spurningurin er, hvønn leiklut Ísrael hevur í øllum hesum.

Tað kann to eingin ivi vera um, at Ísrael hevur ein serstøðu og seruppgávu í Guds ríki og Guds frelsuætlan.
Tað síggja vit m.a. hjá Ez. 37, har hann fekk eina sjón, tá ið Harrin leiddi hann niður í ein dal fullan av deyðum beinum, og hann fekk at vita, at hesi beinini hann sá, vóru allir Ísraelsmenn.

Men beinini savnaðust og gjørdust til beinagrindir. Á beinagrindirnar kom so kjøt og blóð, so tey vórðu til menniskju.

Merkir hetta ikki, at Ísrael skal savnast aftur úr øllum herðasodnum og verða leidd aftur til har tey hoyra heima: Ísraels land.

Vit vita frá profetinum Dánjali, at Ísrael skuldi ígjøgnum stórar trongdir. Men vit vita ikki nær tað skuldi ella skal henda, men vit skilja tað tá ið tað er hent.

Jesus segði nakað soleiðis: Eg havi sagt tykkum tað áðrenn tað hendir, fyri at tit skulu trúgva, tá ið tað er hent.
Eg veit væl, at mong mong kristin á okkara døgum siga, at alt hetta við Ísrael er úti av spælinum. Og tey siga, at Gud er liðugur við Ísrael og at hetta fólk hevur spælt fallit. Og at tá ið Jesus kom, ja, so var uppgáva Ísraels liðug. Og at harvið er landið og fólkið Ísrael bert at rokna sum eitt hvørt annað land og fólk.
Hetta er ranglæra og óbíbilskt so tað stendur eftir.

Jødin Paulus ápostul sigur soleiðis í Róm.11,1: “Hevur Guð tá rikið fólk sítt burtur frá sær? Á ongum sinni! Tí at eg eri eisini Ísraels maður, av Ábrahams avkomi, av Benjamins ætt”
Hvussu kunnu so bíbiltrúgv fólk siga nakað annað?

Gud hevur ongantíð avskrivað sítt útvalda fólk Ísrael. Hóast tey hava verið ólýðin og helst hava uppiborið nakað annað, so hevur Gud kortini sagt, at hetta fólk hevur ein serligan status í hansara hjarta. Hann kallaði tey sín eygnastein og ognarfólk.

Men so skal eg eisini leggja afturat, at eitt menniskja – ein ísraeli – ikki er frelst tí at tað hoyrir til eitt fólkaslag. Men frelsan liggur í barnakorunum.

Paulus sigur í Róm. 9,6-7. Les tað……
Og í ørindi 11 endurtekur hann spurningin, eg nevndi í áðni: Eg sigi tí: »Snávaðu teir tá, til tess at teir skuldu falla? Á ongum sinni! Men við falli teirra er frelsan komin til heidningarnar, fyri at tað skuldi vekja teir til ágrýtnis.

Og hann heldur áfram: Men er fall teirra heiminum eitt ríkidømi, og er skaði teirra heidningunum eitt ríkidømi, hvør mikið meira tá, um teir koma allir sum ein.

Sostatt hevur ápostulin sagt, at Ísrael kemur at hava ein stóran leiklut í Guds frelsuætlan – nú og í komandi tíðum.

Bara tað, at Ísrael ikki tók ímóti gleðiboðskapinum, hevur jú fingið ómetaligan týdning. Tað síggja vit í v. 15: Tí at er burturrekstur teirra ein sáttargerð fyri heimin, hvat verður tá viðtøka teirra annað enn lív av deyðum?

Av tí at Ísrael vrakaði gleðiboðskapin, so kom gleðiboðskapurin til heidningarnar. Sostatt gjørdist Ísrael eitt veldugt ríkidømi fyri heimin og til frelsu fyri heidningarnar.

Men støðan er tann, at forherðing er komin yvir ein part av Ísrael, líka til heidningarnir eru komnir inn allir sum ein. (Róm.11,25)

Eg skilji hetta ikki. Eg skilji ikki hví tað skal vera so, men soleiðis er tað og hetta er ein veruleiki vit mugu halda okkum til.

Tí mugu vit dríva á at missionera – heima og úti. Tað hevur so ófatuliga fylgjur, um vit lata vera….
Hetta er eitt loyndarmál. Tí at eg vil ikki, brøður, at tit einki skulu vita um hetta loyndarmál — til tess at tit ikki skulu halda tykkum sjálvar klókar. Róm.11,25

Gud hevur also avrátt við seg sjálvan, at eitt vist tal av heidningum, sum eingin kennir, skal verða frelst. Ikki fyrr enn tá, skal nakað veruligt henda við ísrael.

Og so skal alt Ísrael verða frelst, soleiðis sum skrivað stendur: »Frá Sion skal frelsarin koma, hann skal oyða burtur gudloysi frá Jákupi. Og hetta er sáttmáli mín við teir, tá ið eg taki burtur syndir teirra”. (Róm.11,26-28)

Hvussu tað fer at henda, ja, tað tori eg ikki at siga nakað um.
Men ein dag skal kongur konganna opinbera seg frá Zion fyri Ísrael, og tá skulu jødarnir fáa at síggja hann sum teir hava gjøgnumstungið.

Tá skal tað henda, at Gud ger ein nýggjan sáttmála við Ísrael, har hann tekur burtur syndir teirra og tjóðin verður ein livandi tjóð. Tá gerast beinini livandi…

Men fyri at hetta kann henda mugu vit missionera – eisini og kanska serliga fyri Ísraelsfólki.
Tí at veruleikin er tann, at sambært m.a. Rómverjabrævinum, so hevur Ísrael ligið ófatuligt fyri okkara skuld.
Vit standa tí í skuld til hetta fólkið. Og besti mátin at gjalda hesa skuld aftur, er at bera teimum tað besta, ið tey bóru okkum, nevnliga gleðiboðskapin um Jesus Messias.

Brøður! Tað er hjartans ynski mítt og bøn til Guðs, at teir (jødarnir) mega verða frelstir. (Róm 10,1)

Ásbjørn Jacobsen

Skal eg stuðla Ísrael?

Skrivað hevur: Frants Jensen

Síðstu tíðina hevur nógv verið frammi um, at vit sum kristin eiga at stuðla Ísrael. Eisini politiskt hevur tað verið brúkt. Lat meg gera greitt beinan vegin, at eg havi ikki nakra loynda dagsskrá, hvønn politiskan flokk ella politikara, ein skal velja, ella hvønn politiskan flokk ella politikara, ein ikki skal velja. Heldur ikki um viðkomandi stuðlar Ísrael ella ikki stuðlar Ísrael. Tað má einhvør veljari sjálvur gera av, hvar viðkomandi setir krossin.Aftur til spurningin, um eg sum kristin eigi at stuðla Ísrael. Ein stórur spurningur, sum hevur nógv element í sær. Stuðli eg Ísrael, merkir tað so, at eg hati mótstøðupartin, sum í hesum føri eru palestinar. Merkir tað, at eg ikki ynski teimum at liva undir betri korum, enn teir liva undir í dag?

Lat meg spyrja við øvutum fortekni. Stuðli eg palestinum, merkir tað so, at eg hati jødar?

Merkir tað, at eg so ynski jødarnar at fara burtur frá teimum landaøkjunum, sum Bíblian tosar um, er ævigi bústaður jødanna (sum fleiri kristin halda)? Merkir tað eina nýggja ógvusliga røð av antisemitismu móti jødum?Eg kundi skrivað síðu upp og síðu niður at svara hesum og øðrum líknandi spurningum.

Eisini kundi eg komið inn á søgugongdina, hvussu Ísrael í 1948 fekk sítt egna land (góðkent av Sameindu Tjóða), og hvat er hent, síðani tá. Um kríggj, ið hava verið, um hvør gjørdi hvat, og hvør segði hvat. Um hvør lýsir veruleikan óheft í dag, og hvør er litaður í síni framburði av støðuni. Um at feilir eru gjørdir á báðum síðum, og so framvegis. Tað er greitt, at støðan er fløkt og bæði kríggj, trúgv, mentan og innanhýsis ósemja á báðum síðum ger, at tað er trupult at fáa partarnar at liva saman í sátt og semju (hóast nøkur dømi eisini eru um, at tað eydnast).

Tað verður tó ikki pláss í hesi greinini at svara øllum hesum spurningunum. Ístaðin vil eg kasta ljós á nøkur onnur viðurskifti, sum kristin tíverri ofta gloyma, tá ið tað ræður um, hvørja støðu vit hava til Ísrael. Ein kanning, sum varð gjørd í 2008, vísir, at bara 5% av fólkinum í Ísrael hava hoyrt, at Jesus reis upp frá deyðum, og at bara 1% av fólkinum hava hoyrt, at høvuðsboðskapurin hjá Jesusi er um frelsu. Av teimum tilsamans 6 milliónum ísraelum, sum búgva í Ísrael, eru tað bara 1 promilla! (umleið 7.000 fólk), ið trúgva á Jesus.

Tey eru ein minniluti, sum tíverri ofta er gloymdur, og sum hevur trupult við at vera góðtikin í landinum.Tað er rættiliga undranarvert (men tó veruleiki), at í landinum, har Jesus livdi, eru heili 99,9% av fólkinum, ið ikki trúgva á hann. Hvør er grundin? Eru tað vit, sum liva í einum landi, sum hevur hoyrt gleðiboðskapin, og her tey flestu av fólkinum siga seg trúgva á Jesus, sum hava gloymt at borið jødunum gleðiboðskapin aftur?

Eisini teir kristnu palestinarnir eru ein minniluti. Sum palestinar, ið ikki kenna seg at hava rættindi, sum onnur fólkasløg hava, kenna teir tað trupult. Og harafturat sum palestinar, ið trúgva á Jesus, hava teir tað mangan enn truplari millum sínar arábisku brøður og kenna í fleiri førum til atsóknir av ymiskum slag. Eisini teir hava brúk fyri stuðuli frá kristnum, men tíverri hava kristin í nógv ár gloymt teir.

Skal eg stuðla Ísrael? Kristin kunnu hava ymiskan politiskan lit og ymiska áskoðan á politisku støðuna, men hetta eigur tó ikki at fáa so stórt pláss, at vit sum kristin gloyma at stuðla okkara Jesus-trúgvandi brøðrum og systrum bæði á jødiskari og palestinskari síðu. Tey hava veruliga brúk fyri tí.

Væleydnað tiltøk við Avi Snyder

Føroyavitjanin hjá messianska jødanum, Avi Snyder, ið Ísraelsmissiónin hevði
bjóðað til Føroya, er komin at enda. Nógv fólk kring landið hava hoyrt hansara
greiða boðskap, og nógv eru eisini rørd av hansara talu.

Frá 7. – 13. februar vitjaði amerikanski jødin Avi Snyder, í Føroyum. Hann talaði bæði á
ungdómsmøtum og á møtum, har tað vóru meira tilkomin fólk. Millum annað var hann í
Skálavík, í Havn, í Sørvági, á Skála, í Fuglafirði og í Klaksvík, og uppmøtingin á teimum
ymisku støðunum var sum heild góð.

Avi man eisini hava lagt nakað gott eftir seg, tí fleiri hava givið til kennar, eftir at hava hoyrthann talað, at tey hava fingið nógv gott burturúr.

Á tiltøkunum kunnaði Avi um arbeiði hjá felagsskapinum Jews for Jesus. Sjálvur hevur hann arbeitt sum trúboðari í hesum felagsskapinum í 34 ár. Fyrst í Amerika, síðani í Ukreina,síðani í Moskva, síðani í USA, síðani í Onglandi, síðani í Týsklandi, og síðsta heyst flutti hann til Budapest í Ungarn, har hann er í gongd við at byggja upp hetta nýggja arbeiðið.

Avi er leiðari fyri øllum arbeiðinum hjá Jews for Jesus í Evropa.

Sjálvur nevndi Avi nógv dømi um, at arbeiðið hjá Jews for Jesus ber frukt.

Umframt at kunna um arbeiðið hjá Jews for Jesus, talaði Avi eisini Guds orð. Millum annaðlegði hann dent á, ikki at skammast við gleðiboðskapin, men at vera eitt vitni, og at vera dugnalig at brúka hvørja lagaliga løtu at bera gleðiboðskapin út til næstan – tí at vit vita ikki, hvussu leingi vit hava møguleikan at bera orðið út.

Avi heitti eisini á okkum føroyingar at biðja fyri arbeiðinum hjá Jews for Jesus, og ikki minst at biðja fyri, at jødafólkið má koma til trúgv á Jesus. Hesa áheitan vilja vit eisini bera víðar.

Leiðin hjá Ísraelsfólki úr Egyptalandi

Útferðin hjá ísraelsfólki úr Egyptalandi er ein sera týðandi hending í Bíbliuni. Men hvat sigur fornfrøðin um hetta. Tað viðger henda greinin, sum er eitt framhald av grein hjá Carsten Vang “Ísrael í Egyptalandi”.

Skrivað hevur Carsten Vang, lærari í Gamla Testamenti á Meinigheitsfakultetinum í Århus

Sambært Bíbliuni fylgja ísraelsfólk eini ávísari leið, tá ið teir fara úr Egyptalandi (4 Mós 33,3-8). Men brádliga kemur herur Egyptalands eftir teimum. Men Gud ger eitt stórt undur við Sevhavið (á donskum: Sivhavið) og leiðir fólk sítt turrskødd yvir um havið, meðan egyptiski herurin druknar í sama havinum (2 Mós 14-15).

Higartil hevur tað verið sera trupult at funnið júst ta leiðina, sum ísraelsfólk skal hava gingið, tí at ikki hevur verið gjørligt at staðfesta tey bíbilsku nøvnini. Bíbliuatlas hava teknað ymsar leiðir, og nógvir bíbliuútleggjarar rokna í dag útferðina úr Egyptalandi at vera reinur heilaspuni, tí har hava verið so fá beinleiðis prógv.

Hinvegin hava jarðfrøðis- og bíbliufornfrøðisligar kanningar av økinum síðstu árini kastað avgerandi nýtt ljós yvir tann vegin, jødafólkið kann hava gingið, tá ið tey fóru úr Egyptalandi.
Eysturmark Egyptalands
Millum Egyptalands og Sinaihálvoynna eru tríggir stórir sjógvar. Norðast eru Ballah-sjógvarnir, síðani Timsah-sjógvarnir, og longri suðuri teir sokallaðu Bitter-sjógvarnir. Suezveitin, sum varð liðugtgjørd í 1869, fer gjøgnum hesar sjógvarnar.
Jarðfrøðiskanningar, ið eru gjørdar í nýggjari tíð, vísa, at eysturmark Egyptalands, sá heilt øðrvísi út á tíð Mósesar í mun til í dag. Allir sjógvarnir fevndu um eitt væl størri øki enn nú, og tað landafasta økið var munandi minni. Serliga Suezveitin hevur turkað alt økið.

Í dag eru umleið 40 km frá norðurendanum av Ballah-sjógvunum til Miðalhavið. Millum ár 1000 og 2000 f.Kr. var sera lítið landaøki millum Ballah-sjógvarnar og Miðalhavsstrondina. Bara eitt smalt eiði skilti sjógvarnar frá havinum. Ein grein av Nilen (Pelusium greinin) fer út frá hesum eiðinum. Á hesum áarbakka lá vegurin millum Egyptalands og Kánansland.

Millum teir ymsu sjógvarnar høvdu egyptar grivið breiðar veitir, harav tær elstu ganga heilt aftur til tíð Jósefs. Á Mósesar døgum var eysturmark Egyptalands ein keta av sjógvum knýttir at hvør øðrum við veitum. Framvið veitunum, og ikki minst við markið, vóru sterkir verjuskansar, so egyptar kundu hava eftirlit við, hvør ið kom inn í landið og fyri at tryggja, at eingin trælur flýddi út í Sinaioyðimørk.

Horusvegurin
Tann týdningarmesti vegurin millum Niláarósan og býirnar í Kánaan var tann sokallaði Horusvegurin. Hann byrjaði við tann stóra býin Pi-Ramses (tað bíbilska Ramses) í landnyðringshorninum av Niláarósanum, fylgdi tí smala landøkinum norðanfyri Ballah—sjógvarnar, helt áfram suðureftir og eystur um pollin og fór síðan fram við Miðalhavsstrondini til Gaza. Hetta er týdningarmesti handilsvegurin millum Egyptaland og Miðeystur. Tað var eisini tann leiðin, sum fáraoarnir fylgdu, tá ið teir fóru krígsferðir til Kánaans millum ár 1500 og 1200 f.Kr.
Framvið øllum Horusvegnum til Raphia (núverandi mark millum Egyptaland og Ísrael!) høvdu egyptar 23 sterkar verjiskansar, hvør av teimum við brunnum og eini hermannastøð til at tryggja, at eingir fíggindar skuldu koma eystanífrá. Fleiri av hesum skansum eru nú funnir, og fleiri eru útgrivnir. Serliga Tjarnu (tel Hebua I), sum lá á sjálvum nesinum og ansaði eftir inngongdini til Horusvegin (sí kort), var sera stórur verjubýur. Horusvegurin verður í Bíbliuni kallaður fyri “vegurin til Filistalands” (2 Mós 13,17). Sjálvt um hetta var skjótasti vegur til Kánaans, vildi Gud ikki leiða Ísrael eftir tí vegnum, tí Ísrael vildi møta stóra hernaðarligari mótstøðu á hesum vegnum.
Tey nýggjastu fornfrøðisligu fundini hava staðfest trupulleikarnar við at nýta “vegin til Filistalands”.Ramses
Ísraellittarnir fara úr Ramses (2 Mós 12,37; 4 Mós 33,3.5). Tað er ikki longur ivi um, at tann bíbilski býurin Ramses hevur ligið í Qantir/tel el Dab’a. Býurin mentist sera nógv umleið ár 1600 f.Kr. og vaks enn meir undir tí 18. kongsættini, sum kom til valdið umleið ár 1550.
Um bíbilska dagfestingin er røtt, fór ísraelsfólk út úr Egyptalandi umleið ár 1450 f.Kr. Býurin fekk tó ikki navnið Ramses fyrr enn 200 ár seinni.
Sukkot
Fyrsti steðgurin var í Sukkot (2 Mós 12,37). Navnið merkir “smáttur” og svaraði til tað egyptiska navnið Tjeku. Tjeku lá í wadi Tumilat, í ein útsynning av Ramses. Hesin wadi bant Niláarósan við Timsah-sjógvin longri eysturi. Staðið Tjeku er allarhelst tell el-Maskhuta.

Tá ið ísraelar byrjaðu at fara móti Sukkot, merkir tað, at teir eru farnir beinleiðis í ein landsynning gjøgnum oyðimørkina til wadi Tumilat fyri at fara út móti Timsah-sjónum. Teir fóru sostatt ikki Horusvegin í ein landnyrðing. Hinvegin vildu teir úr Egyptalandi so skjótt sum gjørligt og flýddu gjøgnum oyðimørkina fyri at koma til eystaru útgongdina av Niláarósanum gjøgnum wadi Tumilat.

Etam

Aftaná Sukkot “settu teir sínar búðir í Etam við útjaðaran á oyðimørkini” (2 Mós 13,20). Hvar Etam hevur verið, vita vit ikki. Helst hevur tað verið í eystara enda av wadi Tumilat, ikki langt frá Timsah-sjónum.

Tey vendu um
Tann einfaldasti vegurin út úr Egyptalandi hevði verið at farið norður um Timsah-sjógvin og hildið eystureftir. Ein breið veit millum Timsah og Ballah-sjógvarnar gjørdi tað tó trupult at fara tann vegin.

Tað er hugkveikjandi, at Gud sigur við Móses, at ísraelittarnir skulu “snúgvast um” (2 Mós 14,2; 4 Mós 33,7). Hetta má merkja, at ísraelittar ikki bara rættaðu kósina, so hon fór longur suðureftir, men at tey fóru øvutan veg í mun til tað, tey vóru komin. Tað vil siga, at tey fóru norðureftir móti Ballah-sjónum.

Tað er áhugavert, at ein heryvirmaður 250 ár seinni fer eftir tveimum trælum, sum eru flýddir úr Ramses. Í síni frágreiðing skrivar hann, hvussu hann fór eftir trælunum frá Ramses til Tjeku (Sukkot) og síðani víðari eystureftir, til hann fekk boð um, at teir vóru vendir við og vóru flýddir norðureftir gjøgnum oyðimørkina. Teir flýddu trælirnir fóru sostatt sama veg, sum ísralittar áður vóru farnir.

Pi-Hákirot
Ísraelittar fingu boð um at seta tjøldini við Pi-Hákirot (2 Mós 14,2.9).
Orðið kann merkja “áarósin við veitina”, og kann sipa til tað staðið, har ein veit ella ein á hevur runnið út í eitt størri vatnøki. Av hesum kunnu fleiri støð við Ballah-sjógvarnar koma á talu. Navnið kann eisini sipa til munnan á Nilánni á smala eiðinum.
Tað ósamsvarandi er, at 2. Mósebók 14,2 og 9 nevna trý onnur støð, sum vóru í eygsjón av Pi-Hákirot. Teir skuldu seta búðir sínar “millum Migdols og havsins áraka Báal-Zefon”. Einki annað stað á vegnum til Kánaan hevur eina so neyva lýsing, sum tað staðið, har ísraelittarnir steðgaðu, áðrenn teir fóru yvir um Sevhavið. Rithøvundurin sær út til hava havt eitt heilt serligt stað í huganum, sum var týðandi at kenna fyri at skilja gongdina víðari.

Einki av hesum trimum støðunum kunnu staðfestast við okkara núverandi vitan. Ein egyptiskur tekstur frá 1250 f.Kr. umtalar tó trý av hesum fýra nøvnunum í samanhangi við landsynningsmarkið hjá Egyptalandi, nevnliga Sevhavið, “Báals vøtn” og Pi-Hákirot. Tað er nógv, ið peikar á eitt stað vestanfyri Ballah-sjógvarnar.

Sevhavið

“Havið” í 14,2 kann vísa til Miðalhavið, sum lá norðanfyri Ballah-sjógvarnar. Aðrastaðni í kapittul 14 er “havið” tó ein styttting fyri “Sevhavið”, sum ísraelsfólk ganga turrskødd yvirum. Í 10,19 stendur, at ein sterkur vestanvindur tók ongspretturnar og floymdi teimum út í Sevhavið. Ballah-sjógvarnir liggja beint eystanfyri býin Ramses.

Eldri bíbliuumsetingar (eisini tær føroysku) kalla tað havið, sum ísralittar fóru yvirum, fyri Reyðahavið, men hebraiska orðið jam sûf merkir orðarætt “siv-havið”. Egyptar høvdu eitt líknandi navn, og tað sær út til at vera brúkt um tað tá stóra vatnøkið, sum í dag verður kallað Ballah-sjógvarnir.

Migdol
Egyptiskar keldur frá tíðini eftir útferðini úr Egyptalandi nevna eitt Migdol (“skansi”) sum byrjanin á Horusvegnum, beint eftir Tjaruskansan.
James Hoffmeier, sum sjálvur grevur út ein skansa millum Tjaru og Migdol (nevniliga el-Borg), heldur, at eitt stað eystanfyri Tjarnu og sunnanfyri tað gomlu lagununa, nevnd T-78, kundi vera tað bíbilska Migdol. Tað er tó ikki vorðið grivið út enn.
Báal-Zefon er kanska tel Defenneh, sum liggur beint vestanfyri Ballah-sjógvarnar, men sum heldur ikki eru grivnir út enn.

Egyptiskar keldur frá 1450-1200 f.Kr. nevna sostatt bæði eitt Migdal og Sivhavið í samband við Horusvegin og Ballah-sjógvrnar, í sama øki sum 2. Mósebók 14,2 sær út til at skriva.

Undrið

Tað er ikki løgið, at ísraelsfólk gjørdist ræðslusligin, tá ið tey sóu herin hjá Fárao koma móti teimum (2 Mós 14,10).
Framman fyri sær høvdu tey Ballah-sjógvarnar, á vinstru síðu var tann stóri Tjarnuskansin á smala eiðinum. Tann vegurin var stongdur. Aftanfyri var Miðalhavið, og í ein útsynning sóu tey Báal-Zefon. Og sunnanífrá kom herurin hjá Fárao við øgiligari ferð. Tá ið Gud á undrunarverdan hátt opnaði ein veg gjøgnum vatnið í Sevhavinum, upplivdu Ísrael eina nógv størri bjarging enn páskanátt nakrar vikur áðrenn. Ísrael upplivdi Guds stóra, sterka og útrætta arm, sum Móses sigur tað í 5. Mósebók 11,3-4.
Niðurstøða
Gjøgnum tey nýggjastu fornfrøðisligu fundini hava vit fingið eina greiðari mynd av leiðini, sum ísraelsfólk gingu úr Egyptalandi. Og eisini av staðnum “undurið við havinum”. Sjálvt um nógvir spurningar framvegis eru ósvaraðir, byrjar tann bíbilska frágreiðingin um leiðina at geva meining.

Frágreiðingin um veg Ísraels út úr Egyptalandi er ikki reinur heilaspuni, men júst í tí søguliga og landafrøðiliga staðnum, sum hon skrivar um.fj týddi

Um Gud nú veruliga er til

Hann vaks upp í tí ateistiska Sovjetsamveldinum. Kortini læt mamma hansara hann doypa, tí hon hugsaði, hvat nú um Gud veruliga er til.

 

Jødiski Alexey Vitlievitch Shepelёv fór sum ungur á bókasavnið og lænti har bøkur við ateistiskum innihaldi – at lesa øll bíbliuversini, sum har stóðu endurgivin til tess at mótprógva kristindóminum.

Ein vanlig sovjettisk familja
– Hvussu var at vaksa upp í eini jødiskari familju?
– Mamma mín er jødi, og pápi mín er russi, men hvørgin av teimum hevði serliga stóran áhuga fyri átrúnaði. Vit hildu ikki tær jødisku hátíðirnar, hildu ikki sabbat, og vit vóru ikki í sýnagoguni. Tað vil siga, at vit vóru sum flest aðrar sovjettiskar familjur.

Mamma mín var tó greið yvir sínar jødisku røtur, sjálvt um hon royndi at krógva tað fyri mær. Eg var 15 ára gamal, tá ið eg fann út av, at eg eg var jødi. Í fyrstuni hevði eg bara eina hóming av hesum.
Men so fór eg veruliga at spyrja. At enda segði omma mín, at so var. Eg visti longu tá, at fosturpápi mín var jødi.

Misti foreldrini í ferðsluvanlukkum
– Fosturpapi?
– Ja, veruligi pápi mín doyði í eini ferðsluvanlukku, tá ið eg var fimm ára gamal. Mamma giftist einum verðsligum jødiskum manni. Tá ið eg var 15, doyði mamma mín eisini í eini ferðsluvanlukku. Tvey ár seinni flutti fosturpápin til Evropa, og eg vaks upp hjá ommu míni.
Men áðrenn mamma doyði, fekk eg sagt henni um Jesus.

Lagdur undir skurð og doyptur
– Tú fortaldi henni um Jesus… hvussu hongur tað saman, tú vaks jú upp í eini ateistiskari jødiskari familju?
– Ok, lat okkum byrja við byrjanini…

Tá ið eg var lítil, hevði eg ein hjartafeil, og mátti leggjast undir skurð. Hetta var viðføtt, men eg mátti bíða í níggju ár, áðrenn teir vildu leggja meg undir skurð. Tað var ein so mikil álvarsom skurðviðgerð, at tey ikki vistu, um eg fór at klára tað. Og sjálvt um mamma ikki hevði áhuga fyri átrúnaði, so ynskti hon tó, at eg skuldi doypast, tí hvat nú, um Gud veruliga er til… So hon spurdi seg fyri hjá vermóðrini, um hon í loyndum kundi seta seg í samband við ein prest fyri at doypa meg.

Tað mátti gerast í loyndum, tí at øll, sum vórðu doypt, ella vórðu kirkjuliga vígd, máttu skráseta seg í russisku-ortodoksu kirkjuni, sum gav allar upplýsingar víðari til KGB. Hesin presturin lovaði einki at siga víðari til myndugleikarnar. Hetta var fyrstu ferð, eg var inni í eini kirkju, og eisini fyrstu ferð, eg hoyrdi nakað um Jesus. Í grundini var tað nokk so løgið – øll liturgiin var á gomlum kirkjuslaviskum – eitt mál, ið eg einki skilti av.

Eg haldi, tað má hava verið Heilagi Andin, sum læt upp oyru míni, so at eg hoyrdi og skilti tað, ið tey søgdu. Tey lósu millum annað frásøgnina, tá ið Jesus gekk á vatninum, og fyri ein níggju ára gamlan drong sum meg, var tað sera spennandi at hoyra. Eg tók alt til mín, sum har varð sagt. Eg hugsaði, at hesin maðurin mátti vera nakað út um tað
vanliga.

Tá ið eg nakrar vikur seinni skuldi leggjast undir skurð, bað eg fyri fyrstu ferð í mínum lívi. Eingin hevði lært meg at biðja, so eg segði bara: “Gud, um tú ert til, og um tú hjálpir mær gjøgnum hetta, so lovi eg, at eg skal tæna tær restina av lívinum”. Tað var bara 20 prosent møguleiki fyri, at eg fór at yvirliva skurðviðgerðina.

Gud gjørdi sín part av arbeiðinum, so nú var tað upp til mín at halda tað, ið eg hevði lovað. Eg hevði ikki hóming av, hvussu eg skuldi tæna honum. Eg hevði bara sæð ein prest í øllum lívinum, og eg hugsaði, at tað mátti vera at tæna Gudi.

Í skúlanum royndi eg at finna átrúnaðarliga bókmentir, men tað var strangliga bannað at hava bíbliur og kristnar bøkur, so tað var ikki lætt at fáa allar spurningarnar svaraðar. Men so fann eg upp á ráð. Eg fór á bókasavnið og lænti bøkur um ateismuna.

Las bíbliuvers í ateistiskum bókmentum
– Ateistiskum?
– Ja, har fann eg bíbliuvers, sum vóru endurgivin fyri at grundgeva móti kristindóminum. Eg kundi lesa næstan alla Bíbliuna á henda hátt. Tað vóru fleiri, ið høvdu funnið út av hesum, og tey vitjaðu eisini dúgliga á bókasavninum. Í trý ár gjørdi eg á henda hátt og lænti allar tær ateistisku bøkurnar, eg kundi finna, fyri at fáa møguleikan at lesa í Bíbliuni.

Í 1984 sá eg fyri fyrstu ferð eitt Nýggja Testamenti. Tá hátíðarhildu tey, at tað vóru 1000 ár, síðan Russland varð kristnað, og í tí sambandi avgjørdi tann sovjettiski staturin, at teir skuldu prenta 1000 Nýggja Testamenti. Tað eydnaðist mammu onkursvegna at fáa fatur í einum av hesum Nýggja Testamentunum. Hon gav mær tað og segði, at “nú kanst tú sjálvur lesa og síggja, at hetta bara er nakað tvætl!”. Hetta fekk meg at gerast enn forvitnari, so eg skrivaði av alt Jóhannesar evangeliið við hond.

Eitt ár seinni flutti eg til St Pætursborg, har eg møtti nøkrum persónum, sum høvdu
protestantiskar røtur. Eg var sera ivandi í fyrstuni, tí eg var vanur við ortodoksan kristindóm.

Men vit lósu í Bíbliuni og høvdu orðaskifti um tað, ið vit høvdu lisið. Seinni fór eg aftur til
Moskva, og har upplivdi eg eina serliga trongd at tosa við mammu um evangeliið. Bara
nakrar fáar mánaðir seinni doyði hon í eini ferðsluvanlukku. Kvøldið fyri, hon doyði, segði hon við meg: “Kanska tú kortini hevur rætt við hasum Jesusi.” Dagin eftir fór hon til arbeiðis, og hon kom ongantíð heimaftur.

Hann og konan tóku móti Jesusi
Hvussu kláraði tú hetta?
– Tá ið hon doyði, áklagaði eg tann kristna gudin, at hann tók mammu, áðrenn hon varð doypt. Eg visti tó, at eg ikki kundi liva uttan eina trúgv, so eg byrjaði at leita eftir mínum jødisku rótum. Eg fór í sýnagoguna, lærdi í Yeshivaini (jødiskur skúli) og umhugsaði at gerast ortodoksur jødi. Eg gjørdist ein virkin sionistur og ætlaði at fara til Ísraels.

Tað var í hesum umhvørvinum, at eg møtti Onnu, sum seinni gjørdist kona mín. Hon hevði eisini jødiskar røtur, men var meiri opin fyri kristnu trúnni, enn eg var tá. Hon hevði ein lívsstíl sum hippiarar høvdu, og hon helt, at Jesus var kul. Vit høvdu nógv orðaskifti um hetta evnið; og tveir mánaðir eftir okkara brúdleyp, løgdu vit okkum á knæ í okkara íbúð og góðu okkara lív til Jesus.

Tá høvdu vit ikki tosað við nakran prædikumann ella verið í nakrari kirkju. Tað vóru bara vit bæði. Hvørgin av okkum visti nógv um kristindómin, men nú var tað í øllum førum lættari at fáa fatur í eini Bíbliu. Vit royndu at finna eitt messianskt kirkjulið í Moskva, men har var einki tá. Eftir at hava leitað runt, valdu vit at vera í eini lutherskari kirkju.

Í dag er Alexey prestur í hesi kirkjuni í Moskva, har umleið 30 prosent av limunum hava jødiskar røtur.

Hvør kundi trúð, at ein jødiskur drongur, uppvaksin í eini vanligari sovjettiskari familju, ein dag skuldi finna Jesus í ateistiskum bókmentum á bókasavninum. Guds vegir eru ikki okkara vegir.

Guro Kvakestad hevur skrivað. Greinin stóð í Misjonsblad for Israel, nr. 3, 2011. FJ týddi.

Return to sender

Herfyri vitjaði messianski jødin, Jeffrey Bernstein, í Føroyum. Hóast hann óivað kundi nýtt fitt av tíð at sagt frá, hvat hann hevur upplivað ymsastaðni í heiminum, so var tað ikki hetta, hann brúkti tíðina til. (Sambært heimasíðu hansara, so hevur hann tó upplivað nógv, sum hann kundi greitt frá).

Ístaðin nýtti hann fitt av tíð at greiða frá, hvaðani vit føroyingar hava fingið gleðiboðskapin… nevniliga frá jødunum… og at okkara uppgáva er at bera teimum henda fantastiska gleðiboðskapin aftur.

Men tað hava nógv av teimum kristnu gloymt, vísti hann á.

Tað skuldi annars verið so sera einfalt. Tey, ið vit hava fingið nakað sera, sera gott frá, minnast vit. Og teimum ynskja vit vanliga eisini at geva nakað gott aftur.
Men hví er tað ikki soleiðis við evangelinum?

Tað besta, vit hava fingið frá nøkrum, er Jesus. Hann hava vit fingið frá jødafólkinum. So skuldi tað eisini verið okkara skylda at givið teimum tað besta aftur – nevniliga Jesus. Return to sender!

Hóast Jesus virkaði millum og talaði til sítt egna fólk, so var tað tó tann størsti parturin av teimum, ið ikki tóku ímóti honum. Hetta harmaði Jesus stórliga, og hann græt um tey. Paulus harmaðist eisini stórliga, at hansara egnu jarðisku brøður og systrar ikki tóku ímóti Jesusi.

Men hóast tey ikki tóku móti Jesusi, ið jú var teirra Messias, so helt Jesus tó ikki uppat at bera jødunum gleðiboðskapin. Hann gjørdi tað, heilt til hann fór upp til himmals. Paulus helt eisini á at bera jødunum gleðiboðskapin, tí at hann visti, at tað er bara við at hoyra gleðiboðskapin, at tey kunnu koma til trúgv á Jesus.

Framvegis í dag, næstan 2000 ár seinni, er tað bara ein evarska lítil partur av jødafólkinum, ið vita, hvør Jesus er, og sum hava tikið móti honum sum teirra frelsara. Ein evarska lítil partur.

Men hvussu við okkum kristnu í dag? Hava vit somu mannagongd, sum Jesus og Paulus høvdu, ella hava vit – eins og nógv onnur kristin kring heimin – gloymt okkara bíbilsku skyldu, nevniliga at bera jødunum gleðiboðskapin?

Í dag eru bara umleið 12 – 15.000 jødar í Ísrael, sum trúgva á Jesus. Og tað er av einum fólkatali uppá góðar 6 milliónir. Teir flestu jødarnir hava ongantíð hoyrt boðskapin um Jesus. Teir kenna ikki tann Messias, sum Gamla Testamenti boðar.

Lesið samrøðuna við Jeffrey Bernstein, eins og annað tilfar um Ísraelsmissión í Shalom-Blaðnum, ið liggur sum eykablað í Trúboðanum hesaferð.

Latið okkum bera tað besta, vit hava fingið frá jødunum, Jesus, aftur til jødarnar. Return to sender!

Frants Jensen

Heilagt blóð, heilagur kalikur

Í sambandi við bókina “Da Vinci Mysteriet” hjá Dan Brown, hevur ein 24 ára gomul bók við heitinum “Hellig blod, hellig gral”  brádliga fingið sera stóra nógva umtalu. Tað verður sagt  á baksíðuni á hesi bókini “at hetta er bókin, sum “Da Vinci Mysteriet” er bygd á”, og at hon er “tann mest ristandi avdúkingin tey síðstu 2000 árini”. Bókin sigur seg at vera grundað á søguliga gransking og vitan um Nýggja Testamenti og fornkirkjuna.

Karl Olav Sandnes, professari í Nýggja Testamenti, og Oskar Skarsaune, professari í kirkjusøgu, (báðir norðmenn) meta her um bókina “Hellig gral, hellig blod”, hjá rithøvundumum Michael Baigent, Richard Leight og Henry Lincon.


Søgan

Í 12. øld gingu søgur í Evropa, at Jósef úr Arimateu hevði savnað nakað av Jesu blóði, tá ið hann tók Jesus niður av krossinum. Hetta hevði hann savnað í kalikin, sum varð nýttur undir heilagu kvøldmáltíðini. Hesin kalikur varð kallaður tann heilagi gralurin (gral er tað útlendska orðið, vit nýta orðið kalikur.

Rithøvundarnir av “Hellig blod, hellig gral” vilja tó vera við, at tað er misskilt, og at tað ikki er kalikurin, sum er gralurin, men hinvegin Jesu kongaliga blóð, sum varð arvað gjøgnum ættina frá Mariu Magdalenu, víðari gjøgnum Merovingar-kongsættina og fram til tey, sum í dag umboða kongsættina.

Jesus skuldi hava gift seg við Mariu Magdalenu, og fekk barn við henni. Teirra hjúnalag var byrjanin til eina stóra kongsætt (dynasti, el. fúrstaætt). Familjan hjá Jesusi fór saman við Lásarus, Mariu Magdulenu, Martu, Jósef úr Arimateu og nøkrum øðrum til Marseille í Fraklandi. Um Jesus sjálvur var við, er eitt sindur óvist.

Gralsøgurnar eru um blóð. Sambært rithøvundunum var tað Maria Magdalena, sum fekk Jesu sáð í lívmóðurina, og sum tí førdi Jesu blóð víðari, og hon gjørdist mamma til eina stóra kongsætt. Henda ættin verður førd víðari í fronskum kongsættum í miðøldini. Felagsskapurin “Priory of Sion” í Fraklandi situr við tí endaliga próvnum fyri hesi søguni, men hesi prógvini hava rithøvundarnir tó ikki sæð. Bókin endar við vón um frið í heiminum; og tað kann bara fáast, tá ið hesin felagsskapurin leggur kortini á borðið. Tá er Jesu kongsdømi uppfylt, og Jesu eftirkomarar skulu ráða í hesum kongsdøminum, bæði andaliga og politiskt. “Priory of Sion” skal hava ein lyklaleiklut í hesum ríkinum.

Marknaðarføring
“Hellig blod, hellig gral” er marknaðarførd sum “Bókin, sum “Da Vinci Mysteriet” er grundað á”, og sum “tann mest ristandi avdúkingin síðstu 2000 árini”. Báðir hesir setningarnir standa at lesa á baksíðuni, og teir siga rættiliga nógv um útgevararnar av “Da Vinci Mysteriet” og “Hellig blod, hellig gral”, sum er forlagið Bazar (í Norra). Bókin sigur seg at vera grundað á søguliga gransking og vitan um Nýggja Testamenti og fornkirkjuna.

Tá ið Da  Vinci Mysteriet var marknaðarførd á norska marknaðinum, varð hon umtalað sum “eitt meistaraverk av research”. Tá ið forlagið nú gevur út bókina, sum Da Vinci Mysteriet byggir á, avdúkar forlagið, at tað sera góða research-arbeiði, sum rithøvundurin av “Da Vinci Mysteriet” hevði gjørt, var at lesa “Hellig blod, hellig gral”. Tað vitnar tí ikki bara um tað stóra kunningarloysið, men eisini um sera stutt minni. “Hellig blod, hellig gral” kom út á enskum í 1982, og skuldi vera “tann mest ristandi avdúkingin síðstu 2000 árini” hevði ikki meir enn 20 ár um at vera fullkomiliga gloymd.

Hesaferð fer tað helst at taka enn styttri tíð. Tí at hesar bøkurnar kann ein seriøsur lesari als ikki taka í álvara.

Nýggja Testamenti og Konstantin keisari
Savningin av skriftunum í Nýggja Testamenti eru sambært rithøvundunum eitt úttrykk av kirkjunnar kúgan av øðrvísihugsandi. Hetta er eisini teirra frágreiðing um, at søgan um, at Jesus giftist og hansara eftirkomarar er fullkomuliga ókend í fornkirkjuni.

Frágreiðingin, er, at allar keldurnar, sum høvdu hesa søguna við, vórðu burturbeindar av Konstantin Keisara og hansara kirkju á kirkufundinum í Nikea í árinum 325 e. Kr.
Tað, sum rithøvundarnir her gera, er, at teir finna uppá tvey søgulig “fakta”, sum eru treytað av hvørjum øðrum, men sum bæði eru fullkomiliga uttan keldugrundarlag í forntíðini. Fyrst siga teir, at tað eru søgur um Jesu eftirkomarar. So halda teir uppá, at tá ið hetta ikki kann váttast út frá keldum í fyrstu øldunum, er tað tí, at keldurnar, sum søgdu hesar søgurnar, vórðu tileinkisgjørdar av maktkirkjuni hjá Konstantin. Eingin av hesum pástandunum hevur nakað keldugrundarlag.Tað, sum rithøvundarnir her gera, kann samanberast við fylgjandi: Eg pástandi, at ein svørt ketta situr í stólinum hjá mær. Tá ið ein gestur mótmælir, og sigur, at hann ikki sær nakra kettu, sigi eg, at tað er tí, at eitt trøll hevur gjørt hana ósjónliga.Tað er púra greitt, at við eini tílíkari mannagongd, kanst tú prógva næstan hvat sum helst. Tað er eisini heilt greitt, at eingin søgufrøðingur, sum veruliga er søgufrøðingur, hevur kunna tikið hesar rithøvundarnar í álvara.

Søguliga er tað tó greitt, at hvørki Konstantin ella kirkjufundurin í Nikea hevði nakað sum helst við nakra avmarking av skriftunum í Nýggja Testamenti at gera. Rithøvundarnir “avdúka” tó, at teir heldur ikki eru heilt vísir í hesum, tí á síðu 399 skaða teir seg sjálvar við at siga, at tað var kirkjufaðirin Ireneus, sum avmarkaði Nýggja Testamenti (í 180-árunum e. Kr.).

Hetta seinasta kemur tó søguliga sannleikanum væl nærri, men heldur ikki tað er rætt. Hvørji skrift  skuldu við í Nýggja Tesamenti, og hvørji ikki komu, varð ongantíð viðtikið á nøkrum kirkjufundi ella av nøkrum einstøkum persóni, men var úrslitið av eini drúgvari tilgongd (prosess), har nógvar meinigheitir í allari kirkjuni vóru við í myndini, og har útveljingarkrøvini fyri, hvat var tikið við vóru opin, og sera skynsom: Skrift frá fyrstu øld e. Kr., sum vórðu skrivað av ápostlum ella teirra samstarvsfeløgum, vórðu roknað fyri at vera trúlig.

Onnur skrift, brøv ella “evangelii”, sum vórðu skrivað seinni, vórðu ikki tikin við, annaðhvørt tey vóru í samsvari við skriftirnar í Nýggja Testamenti ella ikki. Henda tilgongd var í høvuðsheitum liðug langt áðrenn Konstantin, og langt áðrenn hansara “maktkirkju”. Tað var pínslarváttar-kirkjan, og ikki makt-kirkjan, sum gav okkum Nýggja Testamenti. Og pínslarváttar-kirkjan hevði onga stóra makt, sum kundi útrudda og kúga onnur skrift.

Hvørji onnur skrift, sum funnust í 2. og 3. øld e. Kr., vita vit í grundini rímiliga nógv um. Heldur einki av teimum sigur nakað um, at Jesus møguliga skuldi havt kjøtligar eftirkomarar. At rithøvundarnir her mótsiga sær sjálvum, og ikki hava yvirlit yvir teir ymsu pástandirnar, er hetta ikki bara eitt einstakt dømi um. Sambært rithøvundunum var tað ikki fyrr enn á kirkjufundinum í Nikea í 325 e. Kr. at tað varð avgjørt, at Jesus var gudómligur. Rithøvundarnir hava her eftir øllum at døma gloymt, at teir á síðu 397 søgdu, at tað var Paulus (í 50-árunum e. Kr.) sum í sínum brøvum gjørdu Jesus til Gud!

Rithøvundarnir halda uppá, at tað var meðan Konstantin ráddi (altso tey fyrstu tíggjuárini av 300-talinum) at tað fór fram ein stór útreinsan av øðrum skriftum, og at skriftini, vit nú hava í Nýggja Testamenti, vóru fyri stórum sensuri og umskriving. Rithøvundarnir sýnast at vera ókendir við tað grundleggjandi fakta, at so gott sum øll skriftini í Nýggja Testamenti eru varðveitt til henda dag í handskriftum, sum eru skrivaðar fleiri tíggjuár áðrenn ár 300, altso langt áðrenn Konstantin skal hava sensurerað. Tað er teksturin í hesum handskriftunum, sum komu langt fyri Konstantin, sum í høvuðsheitum eru grundarlagið undir bíbliuumsetingum – eisini í dag.

Doyði Jesus á krossinum?
Baigent & co (rithøvundarnir av “Hellig blod, hellig gral”) eru rímiliga vísir í, at Jesus ikki doyði á krossinum, og at hann livdi minst 15 ár eftir krossfestingina. Men teir eru greiðir yvir, at tær keldurnar, sum teir her byggja á, eru so seinar og óálítandi, at teir vildu gjørt tað trupult fyri seg sjálvar, um teir gjørdu ov nógv burtur úr hesum. Teir hava heldur heilgarderað seg við ábendingini at Jesus kanska doyði á krossinum kortini, men at hann hevði ein son áðrenn krossfestingina, nevnliga Barabbas!

Rithøvundarnir hava eisini eitt annað ástøði, og tað sigur, at Jesus yvirlivdi krossfestingina. Heldur ikki í hesari útsøgn hava teir nakað sum helst keldugrundarlag.

Til endans
Nakrir av ummælarunum av “Da Vinci Mysteriet” og “Hellig blod, hellig gral” eru atfinningarsamir viðvíkjandi kirkjuni og kristindóminum. Teir eru tó fakfólk innan søgu og fornkirkju, og hava mett hesar bøkurnar at vera vísindaliga og fakliga ódugandi. Hesir ummælarar hava stóran heiður uppibornan, at teir leggja egnar meiningar til síðis og ístaðin gera niðurstøðu út frá fakligum grundarlagi.

Frants Jensen

Via Dolorosa og Via Amorosa

2 Korintbræv 5,21
Tann, sum ikki visti um synd, gjørdi hann til synd okkara vegna, fyri at vit skulu vera Guds rættvísi í honum.
Tey flestu hava hoyrt um Via Dolorosa, líðingarvegin, ið Jesus gekk út á krossin. Vit eru eisini fleiri, ið hava gingið tann tronga og krókuta vegin í Gamla býnum í Jerúsalem, har rópandi sølumenn bjóða fram sína vøru. Tað var ikki júst soleiðis, vit høvdu ímyndað okkum, at Jesu líðingarvegur var.
Via Dolorosa verður vegurin nevndur. Hetta er fyri at minnast, hvat Jesus mátti líða, tá ið hann ikki bara tók krossin á sínar herðar, men allar syndir mannaættarinnar.
Líðingina merkti hann á sínum egna kroppi. Hann var húðflongdur, hann var sligin, hann var háðaður, hann var órættvíst viðfarin, hann læt seg festa á krossin.Ein einasti syndafríur
Kanna vit umstøðurnar nærri, var tað ikki hetta, ið Jesus hevði uppiborið. Jesus hevði jú livað eitt fullkomið lív, hann gekk um og gjørdi væl, hann hjálpti teimum, ið vóru í neyð, hann gjørdi sjúk frísk, hann troystaði tey, ið vóru sorgarbundin, hann talaði góð orð, og hann gjørdi ongum nakað ilt. Øvut øllum øðrum menniskjum, ið hava livað, teimum í liva í dag, og teimum, ið koma at liva her á jørðini, so gjørdi Jesus ikki nakra synd. Hann livdi eitt fullkomið lív. Ja, synd var ikki funnin í honum.

Eingin av okkum kann siga, at vit hava livað eitt lív uttan synd. Eingin. Vit gera øll ímóti Guds boðum. Eingin er syndafríur. Sjálvt ikki um tey eita Dalai Lama ella Móðir Theresa, kunnu tey siga, at tey eru syndafrí.

Eingin uppfyllir Guds krøv
At vit ikki kunnu siga okkum at vera syndafrí, er av tí einfaldu orsøk, at tað eru ikki menniskju, ið hava sett reglurnar, hvat er synd, og hvat ikki er synd, men bíbliunnar Gud. Hann hevur ein heilt annan ‘standard’ enn vit menniskju, og synd kann ikki vera í hansara nærveru. Tí rak hann Ádam og Evu úr Edens urtagarði.

Gud dugdi tó at síggja, at tað var einki menniskja, ið kundi liva upp til tey fullkomnu krøvini, sum hann setur, fyri at nærkast honum aftur. Hóast fleiri royndu at yvirhalda boðini, so væl sum tey megnaðu, so var tað tó als ikki gott nokk – tí at Gud kravdi fullkomuleika.

Guds bjargingarætlan

Gud vildi tó ikki lata tey menniskju, ið hann hevði skapað í síni mynd, fara ævigt burtur frá sær. Hann setti tí í gongd sína egnu bjargingarætlan. Tað, sum menniskjað ikki kláraði at uppfylla, mátti hann sjálvur uppfylla. Hann sendi tí sín einkarson, Jesus, til jarðar og læt hann føða av Mariu moy. Øvut øllum øðrum menniskjum, var hann føddur uttan arvasyndina. Hann var jú Gud. Samstundis var hann eisini satt menniskja. Ikki helvt um helvt, men 100% Gud og 100% menniskja. Hetta er ikki logiskt og kann vera fullkomuliga óskiljandi, men okkara Bíblia lýsir tað soleiðis.
Vit menniskju eru syndarar, og Gud hevur strangar reglur, sum siga, at synd kann ikki vera í nærveru Guds. Tí eiga vit ikki at hava atgongd til Guds. Vit eiga at vera rikin burtur frá honum.
Men Gud hevði eina bjargingarætlan. Ístaðin fyri at vit skuldu liðið undir Guds dómi, so læt hann sín egna son, Jesus, líða undir Guds dómi.

Jesus var annars tann einasti, ið átti at gingið fríur undan dóminum, tí at hann hevði jú ikki syndað. Men Gud læt dómin falla á hann ístaðin. Onkur mátti líða fyri Guds vreiði yvir syndina. Ístaðin fyri, at eg og tú skuldu liðið, so læt Gud sín egna son líða undir dóminum.

Býtti um pláss
Jesus, tann rættvísi, leið fyri syndina. Hann býtti um pláss við okkum. Hann tók syndina á seg, men samstundis gav hann eisini okkum sín fullkomuleika, sína rættvísi.

Gud gjørdi tann, sum ikki visti um synd (Jesus), til synd mína og tína vegna, fyri at eg og tú skuldu fáa Jesus rættvísi, og soleiðis kunna standa framman fyri Gudi, sum um vit vóru syndafrí.
Í kærleika 
Jesus varð dømdur av Pilatusi, og hann var krossfestur av rómverjum, men tað var Gud, sum læt hann líða og doyggja. Tað var Gud, sum í sínum kærleika til okkum menniskju, læt Jesus doyggja, fyri at vit ikki skulu doyggja (og her er altso talan um tann æviga deyðan burtur frá Gudi).
Jesus doyði, men hann var sterkari enn deyðin, og tríggjar dagar seinni reis hann uppaftur, og vann sostatt sigur á deyðanum.
Via Dolorosa
Jesus mátti ganga Via Dolorosa, líðingarvegin, fyri okkara skuld. Hann sveittaði blóð fyri mína skuld, hann bað fyri mína skuld: “Faðir, hevði tú viljað tikið hesa skál frá mær! Men verði tó ikki vilji mín, men tín!” (Luk 22,42). Hann læt hermenninar húðflongja seg, fyri tína og mína synd, hann segði á krossinum fyri mína skuld: “Tað er fullgjørt!”
Tað var ein svárur líðingarvegur hjá Jesusi.Via Amorosa
Men samstundis sum tað var ein Via Dolorosa, ein líðingarvegur, hjá Jesusi, so var tað eisini ein Via Amorosa, ein kærleiksvegur. Amor kenna vit sum úttrykk fyri orðið kærleika – tað orðið, ið ofta verður brúkt, tá ið tvey eru forelskað. Tá ið amor er í luftini, so vil ein gera alt fyri sín elskaða.

Soleiðis var eisini við Jesusi. Hann vildi gera alt fyri sín elskaða – teg og meg. Av kærleika til tín og mín, tók hann krossin á seg, og bar hann fyri meg. Av kærleika til tín og mín læt hann seg festa á krossin. Hann læt sítt lív á krossinum av kærleika til tín og mín.

Alt fyri teg og meg

Via Dolorosa hjá Jesusi var eins nógv ein Via Amorosa. Tað var ikki bara ein líðingarvegur. Tað var minst líka nógv ein kærleiksvegur, Jesus gekk fyri teg og meg. Tað var kærleikin, ið dreiv hann. Kærleikin til sín elskaða.

Tað er ikki løgið, at Via Dolorosa í Jerúsalem av og á eisini verður nevndur Via Amorosa. Líðingin og kærleikin hanga nevniliga saman. Hann leið, tí at hann elskaði, og av tí at hann elskaði, so leið hann. Alt fyri teg og meg.

Frants Jensen

×